Παιδικές θύμισες από την γιορτή του Αη Γιάννη στ Απεράθου.

Το έθιμο των καρυδιών του Αη Γιάννη. 

Εμείς οι μεγάλοι στην ηλικία, παιδιά στην δεκαετία του 1920 , αλλά και οι πιο μεγαλύτεροί μας που ζούνε ακόμη, , έχουμε την
μνήμη μας φορτωμένη από την ζωή της
νοσταλγικής περασμένης εκείνης εποχής. Με τις αναμνήσεις εκείνες, θα μπορούσε ο καθένας μας, αν είχε χρόνο, καθαρή μνήμη και λίγο ταλέντο να γράψει μ αυτές ένα βιβλίο δικό του.
Οι παιδικές εκείνες αναμνήσεις, συνδιασμένες με την  σχολική μαθητική μας ζωή , στις μικρές και κρύες κάμαρες, του "Σκολουδιακού" ή και των άλλων σπιτιών του χωριού, που χρησιμοποιούσαμε για σχολειό , χωρίς θέρμανση τις μέρες τον χειμώνα με το σταλαητό , μόνιμη συντροφιά μας, την

βέργα του δασκάλου ή της δασκάλας για σωφρονισμό μας, ξυπόλητα τα πιο φτωχά παιδιά ή με τα καουτσουκένια μας παπουτσάκια και τις μακριές κάλτσες, είναι πάντα για μας έντονες αναμνήσεις.
Ακόμα τα ωραία ήθη και έθιμα του χωριού, οι γιορτές και τα πανηγύρια.  Οι αγροτικές και άλλες δουλειές των χωριανών μας στα ορυχεία του σμυριγλιού, στα νταμάρια, στ ασβεστοκάμινα. Η ζωή των βοσκών, πού ταν ακόμα πολλοί, στις μάντρες και μερικοί με χιλιόρμενα. Η παραμονή μας τσ΄απίσω τόποι της εποχής της σποράς, , του θέρους και στα λιομαζώματα. Τα τρυοπάτια και τα χατζανέματα. . Τα πολλά χιόνια, τα γλισήματα των δωμάτων και των δρόμων απ αυτά. Τα ματσολίσματα, και τα κυλίσματα των δωμάτων. Οι καμινάδες με τα κουτσούρια να καίνε νυχτοήμερα το χειμώνα. Τα αξέχαστα Απεραθίτικα φαγητά, όπως η κατσίνα , η γριά, τα κουκουλομαγερειά κλπ, είναι γεγονότα που έχουν φορτώσει την σκέψη μας με αξέχαστες μνήμες. Οι πολλοί και καλοκάγαθοι παπάδες του χωριού που ομόρφαιναν τις λειτουργείες, τους

εσπερινούς και τις λιτανείες στην Παναγία και στις άλλες εκκλησίες  και τα ξωκλήσια του χωριού  τις Κυριακές και τις γιορτές που γιόρταζαν. Τα κάλαντα τψων Χριστουγέννων , της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων τις κρύες βροχερές ή χιονισμένες νύχτες του χειμώνα με οδηγό μας στις στράτες του χωριού ένα αναμμένο  δαυλό, που κουνούσαμε δεξιά και αριστερά για να μην σβήσει και να βλέπουμε.  Οι Αποκριές με τα χοιροσφάϊα , με τους χοίρους ακόμα πολλοί και πάνω από εκατό οκάδες κρεμασμένους στα βόρτα των σπιτιών στα κατσουκάνια τους. Τα γλέντια στα ντουμπάκια. Οι αμέτρητοι και πανέμορφοι , μα φόβητρα για μας τους μικρούς κουδουνάτοι. . Οι άλλες χαριτωμένες μοσκαριές στην Πλάτσα που παρακολουθούσε ολόκληρο το χωριό. Το κρέμασμα το Μάη στις πόρτες, Το αμίλητο νερό και αρτμυροπιτάρι του Κλείδωνα. Οι θλιμένες μέρες της μεγαλοβδομάδας και οι χαρούμενες της Λαμπρής με τα ψητά ρίφια με πάτουδα. Οι λιτανείες των Βαϊων και του Πάσχα στο χωριό με τους πολλούς βρακάδες.
Οι εξορμήσεις της Πληθερής όλου του χωριού στις μάντρες. Τα "μάϊντες και αμάν -αμάν" κάθε κληρουχίας με πενήντα και πάνω κληρωτούς κάθε χρονά. Οι πετροπόλεμοι των παιδιών της Φυροϊστρας και του Κατήφορου.
Οι πατινάδες και τραγούδια των ερωτευμένων . Τα στολισμένα με κάθε πρασινάδα και λουλούδια πουντιά και παραθύρια των σπιτιών. Η γραφική μεταφορά του νερού στα σπίτια με τις λαήνες και τα βιτσιβίδια στους ώμους κυρίως των γυναικών των κοπελουδιών από τα φραφικά πηγάδια του Καραβά , του Κρινιού και της Παναγίας. Οι μπουγάδες των γυναικών στους ποταμούς του χωριού με τις σταχτένιες αλουσιές. Τα χαρούμενα και αδιάκοπα κουδουνίσματα των κοπαδιών από τα ζουλοπρόβατα  στις βουνοπλαγιές των φαναριών, της Κορακιάς του Ντρίτη κλπ. Οι κρεβαταριές που δούλευαν οι ανυφάντρες του χωριού σε όλα σχεδόν τα σπίτια.
Οι ρίμες με τα τραγούδια που κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα. Τα γλέντια στα σπίτια με βασικούς χορούς  τη βλάχα και το συρτό και τόσα άλλα που συνεχώς περνούν αυτή την στιγμή τόσο ζωντανά μπροστά μου, δεν είναι δυνατόν να ξεχαστούν από κανένα μας.
Πολλές απ τις εκδηλώσεις αυτές τις βρίσκουμε συχνά στις σχετικές συνεργασίες των εκλεκτών συνεργατών μας που δημοσιεύονται στην εφημερίδα τ Απεράθου.
Σήμερα όμως με την ευκαιρία της γιορτής του Αη Ιαννιού θα σταθούμε σε ένα παιδικό μας έθιμο,

που κάθε τέτοιες μέρες ζωντανεύει στη μνήμη μας.Ένα έθιμο που και εγώ παιδί ζημώθηκα μαζί του. Το έθιμο των καρυδιών του Αη Γιάννη.
Το πανηγύρι του Αη Γιάννη στις 29 Αούστου , ήταν πάντοτε μετά την γιορτή της Παναγίας  το Δεκαπενταύγουστοτο πιο μεγάλο και επιβλητικό πανηγύρι του χωριού μας. Ήταν γιορτή με νηστεία που με ευλάβεια διατηρούσαν όλες οι οικογένειες του χωριού, όλοι οι χωρικοί μικροί και μεγάλοι που τότε στο χωριό ξεπερνούσαμε τις δύο χιλιάδες ψυχές. Κανένας την ημέρα της παραμονής και της εορτής δεν έτρωε κρετινά και μαντρινά φαητά, μαύρα σταφύλια και σύκα. Ελιές με βραστές πατάτες και ντομάτες χωρίς λάδι ΄τανε ο φαητό μας. Και από φρούτα άσπρα πρωτοϊάλιστα σταφύλια και άσπρα σύκα που την εποχή εκείνη το χωριό είχε αμέτρητες συκιές σε όλες τις περιοχές του.
Εμείς τα παιδιά κυνηγούσαμε τα καρύδια.
Καρύδια που κλεβαμε απ τις καρυδιές του χωριού, που και αυτές ήτανε αρκετές στα κτήματα και ποτιστικά που υπήρχε νερό. Κλέβαμε και συγκεντρώναμε καρύδια που τα μετρούσαμε σε ζευγάρια και που χώναμε σε λάκους στ αμπέλια μας που το χ΄μα ήτανε μαλακό. Τα ξεχώναμε την παραμονή της μέρας του Αη Γιάννη , τα καθαρίζαμε και τα πέρνα με μαζί μας στο πανηγύρι. Θυμάμαι πως εκείνο το διάστημα τα χέρια και τα δάχτυλά μας ήταν για πολύ καιρό κατάμαυρα απ το ξεφλούδισμα των καρυδιών. Μια βαφή που δεν έβγαινε με τίποτα. Όλα τα παιδιά του χωριού και κυρίως τα παιδιά κάθε  γειτονιάς συναγωνιζόμαστε μεταξύ μας, για το ποιός θα συγκεντρώσει τα περισσότερα ζυγάρια.  Ηεπιχείρηση της συγκέντρωση για πολλούς ήταν δύσκολη . Κι αυτό γιατί τις μέρες εκείνες όλοι οι ιδιοκτήτες καρυδιών , τις φύλαγαν για να τις προστατεύσουν απ τις εξορμήσεις που κάναμε σ αυτές εμείς τα παιδιά για να μαζέψουμε τον καρπό τους.
Ήταν η χρονιά του 1927 . Τα πατρικά κτήματά μας ήταν στ Αφεντικά. Εκεί και στις γύρω περιοχές της Βρύσης και των Πηαδιών, υπήρχαν αρκετά δένδρα καρυδιάς. . Και εμείς στα δικά μας κτήματα στ Αφεντικά είχαμε τη δική μας καρυδιά. Καρυδιές είχανε και άλλοι μας συγγενείς. Έτσι με μια εντονη προσπάθεια κατάφερα να συγκεντρώσω, με την βοήθεια του μικρότερου από μένα αδελφού μου 110 ζυγάρια καρύδια, που με κάθε προφύλαξη είχα μεταφέρει και κρύψει στ αμπέλι μας στου Καραβά , κοντά στο σπίτι μας για να μαι βέβαιος πως δεν τα βρουν  να μου τα πάρουν.
Εκατόν δέκα ζυγάρια! Ένας αριθμός πολύ φανταστικός για τους άλλους φίλους της γειτονιάς, που κανένας τους εκείνη την χρονιά δεν είχε περισσότερα από 20-30 ζευγάρια.
Ήμουν σίγουρα ο πρώτος. Και μόνο με την σκέψη του πρώτου πετο΄θσα στα σύννεφα. Η γιορτή του Αη Γιάννη για μένα θα χε κάτι το ξεχωριστό από τους άλλους φίλους και γνωστούς. Και αυτό γιατί θα χε αρκετά ζευγάρια καρύδια  να προσφέρω στους γνωστούς και φίλους. Να κάνω το κομμάτι μου.
Την αραμονή λοιπόν της εορτής πήρα απ το σπίτι ένα αρκετά μεγάλο ντρουραδάκι και πήγα να ξεχώσω τον θησαυρό μου, να τον καθαρίσω και να τον πάρω την επομένη μαζί μου στον Αη Γιάννη, αφού θ άφηνα και στο σπίτι για τα άλλα μικρότερα αδέλφια ένα σημαντικό μέρος τους.
Αλλά όμως λογάριαζα με την φαντασία μου και άλλα βρήκα όταν έφτασα στο μέρος πούχα κρυμμένο τον θυσαυρό μου με τα καρύδια.
Η κρύπτη μου είχε παραβιαστεί . Ο λάκος ήταν ανοικτός και τα καρύδια μου, που μέρες τώρα συγκέντρωνα είχανε κάνει φτερά. Αυτοί που τα πήραν, ασφαλώς φίλοι που ζήλευαν και με παρακολουθούσαν είχαν φιλότιμο . Από τα 110 ζυγάρια μου είχαν αφήσει τα 20 . Θυμάμαι πως πέρασα ένα πολύ άσκημο απόγευμα.
Ούτε και στον εσπερινό του Αγίου δεν πήγα. Έμεινα σπίτι και έκλαιγα όλο το βράδυ . Το πρωί με τα άλλα μέλη της οικογένειας ξεκινήσαμε για το πανηγύρι. Εγώ βέβαια τους ακολούθησα με κρύα καρδιά, αφού τους μοίρασα αυτά που μου άφησαν. Όσο προχωρούσαμε σκεπτόμουνα το δούλεμα των φίλων που θα με είχανε ξεπεράσει σε ποσοστά. Και θα μουν ο ψεύτης που τους έλεγα μέρες πριν πως θα του είχα ξεπεράσει.
Στον Αη Γιάννη δεν κάθησα πολύ . Πριν ακόμα να τελειώσει η λειτουργία άφησα τους δικούς μου και γύρισα στο χωριό. Οι φίλοι τ άλλα παιδιά της παρέας που μου πήραν τα καρύδια , έγιναν αφορμή και πέρασα τις χειρότερες γιορτές του Αη Γιάννη της παιδικής μου ζωής. Αντίθετα με τις προηγούμενες και  επόμενες γιορτές , που χωρίς προσπάθεια για καρύδια ήταν πιο ευχάριστες.
Σήμερα πια δεν υπάρχει το παιδικό εκείνο έθιμο των καρυδιών.

Του Μιχ. Ηλ. Γρατσία. Εφημερίδα : Τ Απεράθου - Σεπτέμβριος 1987.
Έρευνα - Αντιγραφή : Π.Σ. Δελλαμάνης